مشارکت ساخت
امروزه بسیاری از افراد ملک و یا زمین های خود را به شرکت ها و سازندگان املاک می سپارند، در مشهد بسیار مرسوم است که مالک یک ملک قدیمی و یا زمین، تصمیم می‌گیرد با سازندگان املاک توافق کند و ملک خود را در اختیار آنها قرار دهد تا آن را تبدیل به آپارتمان چند طبقه کنند. از سوی دیگر هم سازندگان املاک هزینه ساخت ملک را به عهده می‌گیرند. به این کار، مشارکت در ساخت می‌گویند که ملک از یک نفر و سرمایه از شخص دیگر است
اما گاهی این روند با مشکلات فراوانی رو به رو می شود. قرارداد مشارکت در ساخت یک نوع توافق دو طرفه است که در ادامه قصد داریم به مزایا و معایب قرارداد مشارکت در ساخت در مشهد و نکات مهم آن و همچنین خطرات قرارداد مشارکت در ساخت بپردازیم تا از مشکلات احتمالی صاحبان ملک جلوگیری کنیم.

تعریف مشارکت در ساخت

قراردادی است که در آن مالک زمین به علت نداشتن تخصص در ساخت‌وساز و یا نداشتن منابع مالی به کمک سرمایه گذاری که تخصص ساخت‌و‌ساز دارد(سازنده)، ملک خود را به عنوان آورده اولیه درقبال قرارداد مشارکت ساخت در اختیار سازنده قرارمی‌دهد تا پروسه ساخت‌و‌ساز را انجام دهد و درزمان‌های از قبل تعریف شده در قرارداد، مالک قسمتی از زمین را به نام سازنده می‌کند و درزمان اتمام پروژه، سازنده درصدی از اسناد آپارتمان که در قرارداد ذکر شده به نام مالک می‌کند. آورده یا سرمایه مالک: زمینی است که به مبلغ روز محاسبه می‌شود. آورده یا سرمایه سازنده: هزینه پروسه ساخت‌وساز و اجرای عملیات که به قیمت روز محاسبه می‌شود.

مزایای مشارکت ساخت

مالک سرمایه ای تزریق نمی کند و حداقل سود 30%سالیانه را در این پروسه خواهد داشت و همچنین ساختمان کلنگی خود را به آپارتمان نوسازتبدیل می‌کند که علاوه برهزینه نگهداری و سرویس کمتر، کیفیت بالاتری در زندگی را خواهد داشت.
به عنوان مثال اگر مالک، زمین 500 متری را در اختیار سازنده بگذارد، پس از عملیات ساخت و فروش، می‌تواند حداقل زمین 650 متری خریداری کند. سازنده چون به صورت پلکانی تزریق سرمایه دارد، حداقل سود 35%سالیانه را خواهد داشت.

معایب و خطرات مشارکت در ساخت

اکثرمالکین، در کلان شهرهایی مثل مشهد بیشترین درصد سرمایه‌شان ملکی است که در آن زندگی می‌کنند. اگر قرارداد مشارکت در ساخت به طور صحیح تنظیم نشود می‌تواند مشکلات و خسارات زیادی برای هر یک از طرفین ایجاد کند. مهمترین عیب این قرارداد زمانی نمایان می شود که مالک به علت نداشتن طرح توجیهی مدون و اصولی با نظر کارشناسان حوزه‌های هفت گانه ساختمان و وکیل متخصص ساختمان، قرارداد مشارکت ساخت سنتی با سازنده امضا می کند و متحمل ضررزمان و کیفیت ساخت می شود و در نتیجه سود حاصل مالک کاهش پیدا می‌کند.
برای مثال سند ملک ممکن است مشکلی داشته باشد یا سازنده در موعد مقرر کار را تحویل ندهد و یا سود و زیان به شکل عادلانه تقسیم نشود. برای مثال ممکن است ملک ساخته شود و کار به اتمام برسد اما بعد از مدتی بنا دچار آسیب شود و به لحاظ فنی آن چنان ضعیف ساخته شده باشد که با مشکلات جدی روبرو شود.

چالش‌های قرارداد مشارکت ساخت

  1. درصد طرفین:

    میزان درصدی است که مالک زمین از بنای مفید قابل فروش دریافت می کند. میزان این درصد برای هر زمینی متفاوت است.عواملی که در این درصد دخیل هستند عبارتند از: قیمت روز زمین هزینه پروانه ساختمان وهزینه ساخت‌و‌ساز پروژه قیمت زمین باتوجه به مکانیت و پروانه ای که از شهرداری گرفته می شود محاسبه می گردد. هزینه ساخت‌و‌ساز دارای آیتم های متفاوتی است که حتی در یک کوچه برای دو زمین هم متراژ متفاوت است و مالکین به علت نداشتن اطلاعات تخصصی برای این مورد دچار ضرر می شوند.

  2. زمان ساخت:

    زمان ساخت به عوامل متعددی بستگی دارد از جمله: مکانیت زمین، متراژ قابل ساخت، همسایگان و عرض کوچه و میزان رفت وآمد، امکان افزایش پروانه ساخت، زمان اخذ پروانه ساخت، نوع سازه، کیفیت متریال های مورد استفاده داخل و ...که سازندگان به علت عدم تخصص در طرح توجیهی اولیه و یا عدم تمکن مالی و همچنین نداشتن برنامه ریزی در اکثر پروژه‌ها با مشکل مواجه می‌شوند. زمان ساخت گاهی باعث غیرتوجیه پذیربودن پروژه می‌شود، به عنوان مثال هر ماه تاخیر در اتمام پروژه(گرفتن سند)، به ازای هر ماه ضرری معادل 0.15% قیمت ملک را همراه خواهد داشت و چون قراردادهای مشارکت ساخت سنتی فاقد بند برنامه ریزی و کنترل پروژه هستند،مالکین متحمل ضرر بیشتری می شوند.

  3. کیفیت ساخت:

    به علت عدم تخصص سازندگان و متاسفانه عدم نظارت اصولی سازمان های ذیربط در اکثر پروژه ها شاهد ساخت‌و‌ساز غیراصولی هستیم. عدم درج متریال‌های مورد نیاز به صورت اصولی و درست در قرارداد شاهد استفاده از متریال های نامرغوب در آسانسور، سیستم سرمایش و گرمایش و ... هستیم.

  4. پیش‌فروش آپارتمان:

    اکثر سازندگان به علت نداشتن تمکن مالی و عدم تخصص در طرح توجیهی ساخت‌و‌ساز اقدام به پیش‌فروش غیراصولی می‌کنند و در نهایت مشکلات زیادی برای مالک و خود بوجود می آورند.

  5. عدم امکان فروش تا زمان اتمام پروژه :

    در این پروسه فروختن چند دانگ از زمینی که در اختیار مالک است تا زمان اتمام پروژه بسیار سخت خواهد بود و در صورت فروش، سود اصلی را خریدار خواهد داشت.

اما چه کنیم تا قرارداد مشارکت ساختی داشته باشیم که چالش‌های مهمی چون زمان ساخت، کیفیت وفروش مطمئن را مرتفع کنیم

ما در گروه مشاوران ساختمانی کندو با همکاری اساتید دانشگاهی و نظام مهندسی ساختمان و خبرگان در رشته های 7 گانه مهندسی ساختمان، حقوق و مارکتینگ، راه اصلی بر طرف کردن چالش‌های این قرارداد را در تدوین طرح‌توجیهی ساخت‌وساز، برنامه ریزی و کنترل پروژه در قالب قراردادنوین مشارکت ساخت دیدیم تا کلیه این چالش ها را پاسخگو باشد.

طرح توجیهی ساخت‌و‌ساز چیست

گزارشی که توجیه‌پذیری فعالیت ساخت‌وساز ملک را ازابعاد اقتصادی، فنی و مالی را بررسی میکند. طرح توجیهی تابحال فقط برای پروژه‌های بزرگ تعریف شده است و طرح توجیهی برای املاک کوچک فقط توسط مشاورین املاک به صورت تجربی گفته شده و چون متخصصین ساختمان در آن حضور نداشته‌اند مهمترین آیتم طرح توجیهی که تخمین زمان اجرا و هزینه ساخت است را به صورت تخصصی و اصولی در نظرگرفته نشده.
ما در طرح توجیهی ساخت دو نوع سود داریم:
1-1-سود ناخالص ساخت‌و‌ساز:
برای محاسبه این سود به آیتم‌های زیر نیاز داریم: قیمت ملک کل متراژ قابل ساخت(شامل متراژ آپارتمان بعلاوه مشاعات ازقبیل پارکینگ و پشت بام و ...) هزینه پروانه ساختمان(کل هزینه های پروانه ساخت) هزینه ساخت هر متر مربع شامل(هزینه اسکلت بنا بر موقعیت ملک و آیتم های طراح و معمارهر متر مربع، هزینه آماده سازی پارکینگ، همکف و پشت بام و مشاعات بر اساس هر متر مربع، هزینه آسانسور، هزینه ساخت داخلی کابینت،اتاق خواب، پذیرایی، سرویس ها و شیرآلات، سیستم هوشمند سازی و ...، هزینه خرید و اجرا تاسیسات سرمایش و گرمایش، هزینه اطفا حریق ، بیمه ساختمان و حقوق کارگران و کلیه هزینه های احتمالی دیگر) نکته:باید توجه داشت هزینه ساخت در هر ملکی با توجه به ساختمان‌های مجاور، دو یا سه نبش بودن، میزان مشاعات، طبقه منفی پارکینگ، متریال های داخلی و... متفاوت است. متراژ مفید قابل فروش قیمت آپارتمان نوسازدر محل


برای محاسبه سود ناخالص ابتدا کل هزینه را طبق فرمول زیر محاسبه می‌کنیم:
کل هزینه = قیمت زمین + ( کل متراژ قابل ساخت * هزینه ساخت) + هزینه پروانه ساختمان قیمت کل آپارتمان ساخته شده=(متراژمفید * قیمت آپارتمان نوساز)

نکته: توجه داشته باشید قیمت طبقات اول و آخر و دوبلکس را با ید به صورت جدا گانه حساب کنید.

و سپس: سود ناخالص ساخت‌و‌ساز = قیمت کل آپارتمان ساخته شده – کل هزینه درصد سود ناخالص=(سود ناخالص ساخت‌و‌ساز / قیمت زمین) * 100 **زمانی این درصد صحیح است که مهندسین و خبرگان هر حوزه در اعلام این اعداد حضورداشته باشند**

1-2-سود واقعی ساخت‌و‌ساز:
اصلی ترین و مهمترین موضوعی که تاکنون مالکین(سرمایه گذاران) به آن توجه کرده اند، زمان ساخت می باشد.

آیتم زمان که بستگی به امکان پذیری و زمان تخمین اتمام پروژه با توجه به برنامه ریزی،از زمان گرفتن پروانه ساخت وعملیات ساخت تا اتمام پروسه ساخت و صدور سند آپارتمان است. به عنوان مثال زمانی که شما سود اولیه60% رو دارید ، اگر عملیات ساخت و فروش در 18 ماه انجام شود، سود واقعی شما 45% سالیانه خواهد بود و اگر عملیات ساخت 2 سال شود، سود واقعی شما 30% سالیانه خواهد بود.
قراردادی از دید ما موفق است که در زمان 18 ماه، علاوه بر عملیات ساخت، پروسه مارکتینگ و برندینگ ساختمان شروع شود تا همزمان با اتمام پروژه، تمامی واحد ها فروش شده باشد .
درصد سود واقعی ساخت‌و‌ساز به معنای این است که از زمانی که بر روی ملکی سرمایه گذاری می کنید(یا زمین خودتان است یا زمینی را می خرید) تا زمانی که آپارتمان های آن را می فروشید، در این بازه سرمایه شما حداقل 30%سالیانه افزایش پیدا کند. نکته مهم: ما سرمایه را براساس متراژ زمین و متراژآپارتمان محاسبه می‌کنیم زیرا در کشور عزیزمان ما دارای تورم سالیانه هستیم.

سود واقعی مشارکت ساخت

عوامل متعددی در سود واقعی مشارکت ساخت در مشهد تاثیر گذار هستند که در ادامه برخی از آنها را بررسی می کنیم:
تحقیقات بازار

بررسی نیاز مشتریان بالقوه که در آینده مشتریان آپارتمان شما خواهد بود از لحاظ معماری نما و پلان داخلی، متراژ آپارتمان، متریال های ساختمانی و ... برای انتخاب طراحان و معماری مورد نیاز.

برندینگ ساختمان

شروع فعالیت این حوزه از ابتدای عملیات ساخت برای آشنایی مشتریان بالقوه برای فروش با قیمت بالاتر و در کمترین زمان ممکن است.

گروه مهندسین عمران

که بتوانند زمان اجرای واقعی پروژه با توجه به تحقیقات بازار بر اساس متریال ها و طراحی مورد نیازو همچنین با توجه مدیریت و برنامه ریزی ساخت رواعلام کنند.

تنظیم قرارداد مشارکت در ساخت

هنگامی که می خواهید در مشهد و یا هر شهر دیگری قرارداد مشارکت ساخت تنظیم کنید، در تنظیم قرارداد مشارکت در ساخت باید به چند نکته مهم و اساسی توجه کرد و حتما در تعهدات به آن اشاره کرد:
  • باید مطمئن شد که شخصی که ملک را آورده صاحب ملک باشد و یا اجازه این کار را داشته باشد و ملک دارای سند رسمی باشد.
  • باید آورده طرفین به طور کامل مشخص شود.
  • مدت زمان کار باید مشخص شود.
  • میزان سود و زیان باید تعیین شود.
  • ضمانت اجرا برای شرایطی که طرفین به تعهداتشان عمل نکنند.

نکات مهم در قرارداد مشارکت ساخت در مشهد

  1. یک نکته مهم که باید به آن توجه داشت انتخاب فرد سازنده است. گاهی برخی سازنده‌ها به دلیل اینکه باید برای ساخت هزینه کنند، از مصالح ضعیف استفاده می‌کنند و با به کارگیری روش‌هایی برای کاهش هزینه‌ها کیفیت نهایی ساخت را بسیار کاهش می‌دهند
  2. اساس مشارکت در ساخت باید بر تجربه، توانایی مالی وفنی، وفاداری و پیمان داری، دانش و تخصص باشد.
  3. باید به این نکته مهم توجه کنید که هزینه های ساخت و ساز در هر شهر متفاوت است و باید محاسبات بر اساس قیمت هر متر مربع آپارتمان نوساز در یک منطقه خاص در یک شهر انجام شود.
  4. برای پروژه‌های مشارکتی حتماً ارزش ملک و ارزش نهایی پروژه در ابتدا محاسبه می‌شود. از فرمول‌های ویژه برای سود و ارزش ملک در این راه استفاده کنید.
  5. قبل از اینکه پروژه مشارکتی در ساخت و ساز آغاز شود، شرکت سازنده یا شرکت پیمانکار یک وجه بلاعوض را به مالک زمین پرداخت می‌کند تا بتواند در طول انجام پروژه، محل اسکان برای خود و خانواده اش فراهم کند.
  6. بهتر است هنگام قرارداد مشارکت در ساخت، فردی به نام داور یا حاکم در قرارداد مشخص شود که نقش قضاوت کننده را بر عهده دارد.
  7. انتخاب یک ناظر دلسوز و مجرب جهت نظارت بر کیفیت اجرایی شریک سازنده نباید فراموش شود.
  8. در قراردادهای مشارکتی برای پروژه‌های ساخت و ساز حتماً مسئولیت‌ها و وظایف هر دو طرف قرارداد باید به دقت تعیین و ذکر شود. تا در آینده طرفین به مشکل برنخورند.
  9. شرکت‌های پیمانکاری حقوقی لازم است تمام مراحل عقد قرارداد را همراه با امضای رسمی و مهر شرکت با اعتبار لازم انجام دهند.
  10. نکته مهم دیگر، اگر هر یک از طرفین قرارداد به مسئولیت‌ها و وظایف خود پایبند نباشند یا عمل نکنند، حق فسخ قرارداد مشارکت در ساخت برای آن‌ها امکان‌پذیر است.
  11. سعی کنید در قراردادهای مشارکتی به جای سفته از چک معتبر بانکی استفاده کنید. به این ترتیب امکان پیگیری برای مشکلات آینده بهتر برای شما فراهم خواهد بود. زیرا بر خلاف باور عامه، چک نسبت به سفته ابزار قدرتمند تری برای وصول مطالبات است.
  12. اجازه اخذ وام به هر عنوان به شریک سازنده داده نشود.
  13. شرکت پیمانکار یا سازنده پروژه موظف است در بازه‌‌های زمانی یک ماه یا دو ماهه در قالب صورت جلسه یا گزارش رسمی، مراحل تکمیل کار را به اطلاع مالک زمین برساند.
  14. اگر در حین انجام پروژه، مالک زمین یا ساختمان فوت کند، ورثه او باید مراحل ادامه پروژه را بر عهده بگیرند.
  15. اگر زمان قرارداد مشارکت در ساخت به پایان برسد، اما پروژه ساخت و ساز خاتمه نیافته باشد، حق فسخ قرارداد یا ضرر برای هر دو طرف وجود نخواهد داشت، مگر اینکه در قرارداد شرایطی را در این باره ذکر کرده باشند.
  16. مبنای تعیین قدرالسهم برای طرفین براساس قیمت عرصه و میزان هزینه ساخت و… می باشد.
  17. هزینه های جانبی اعم از عوارض تراکم اضافی ، مالیات ، هزینه بیمه، هزینه های انشعاب آب ، برق، گاز و… مشخصاً و صراحتاً توافق شود.
  18. تعیین و دریافت ضمانت برای اجرای پروژه در قراردادهای مشارکتی الزامی است.
  19. اگر سازندگان در قرارداد مشارکت در ساخت متعدد هستند، وجود قرارداد مستقل بین سازندگان که حقوق و تکالیف بین خودشان را مشخص میکند ضروری است.
  20. در خصوص اجازه اعمال تغییرات توسط پیش خریداران و مالک ونحوه تأمین هزینه و مسئولیت اجرایی آن را صراحتاً مشخص نمایید.